Het jaar 2023 staat in het teken van 78 jaar bevrijding van Nederland. In Nederland herdenken we op 4 mei de slachtoffers van de 2e Wereld Oorlog en de conflicten erna. We vieren in Nederland jaarlijks de bevrijding op 5 mei. Als je onze reisverslagen leest, valt het op dat er regelmatig elementen van de 2e Wereld Oorlog terugkomen. We nemen je mee naar bijzondere locaties die in verband staan met de oorlog en de bevrijding van Nederland.

D-day 1944

Voor vele staat 6 juni 1944 symbool als het startsein voor de bevrijding van Europa. Vanuit Engeland kwamen Amerikanen, Canadezen, Britten, Poolse, Nederlandse, Franse en nog vele andere nationaliteiten op de stranden van Normandië voor operatie Overlord. Vele van de geallieerde troepen kwamen vanuit de Engelse zuidkust, omdat de oversteek over het kanaal in combinatie met de weersomstandigheden daar het gunstigste was.

Uit eerdere landingen zoals in de mislukte landing Dieppe in 1942 en meer succesvolle landingen in Casablanca werden lessen getrokken. Daarnaast was het bereik van de Geallieerde luchtmacht mede bepalend voor de locatie van D-day. Naast operatie Overlord, werd er een 2e opgestart onder de naam operatie Fortitude. Deze operatie was geheel fictief om de nazi’s te misleiden. Hierdoor dachten te de nazi’s dat de geallieerde zouden landen in Noorwegen en in Noord-Frankrijk ten noorden van Calais.

Wij waren bij de Zuid-Engelse kusten. Het moet een prachtig en indrukwekkend gezicht zijn geweest. Al die duizenden soldaten verlieten de mooie Engelse kust voor de bevrijding van Europa. Vele kwamen niet meer terug.

Lees ook: Van Devon naar Kent

Inmiddels weten we beter. Het zijn de iconische landingsplaatsen zoals Juno-, Omaha-, Gold-, Sword- en Utah beach en hier bij Pointe Du Hoc waar de geallieerde landde om de strijd aan te gaan. Als je door Normandië reist, vind je overal wel een museum of een gedenkplaats. Het is een groot openlucht museum en daarnaast een prachtig gebied.

Lees ook: Ieper en Normandië – indrukwekkend en bijzonder en D-Day 1944

Bevrijding van Nederland

Na D-Day werd weken lang gevochten en verloren vele jonge soldaten het leven. De geallieerde wisten steeds meer terrein te winnen en zo stonden zij begin september 1944 in Antwerpen. Er werd hevig gevochten in de Ardennen, want naast dat West-Europa bevrijdt werd, moesten de geallieerden ook oprukken richting Berlijn. Ook de strijd om de bevrijding van Nederland gaat onverminderd door. Op 12 september 1944 trokken de Amerikanen Zuid-Limburg binnen. Zo werd op 14 september Maastricht bevrijd. In november 1944 landen commandotroepen in Vlissingen, Zeeland. De slag om de Schelde was een belangrijke, omdat het toegang zou geven naar de haven van Antwerpen.

Er was niet altijd succes. Operatie Market Garden was nodig om snel op te rukken richting West-Duitsland. De slag om Arnhem werd verloren. Toch wisten de geallieerden Zuid-Nederland te bevrijden. In de lente van 1945 volgde Noord-Nederland. In april 1945 werd gevochten in Groningen tussen Canadezen tegen fanatieke nazi’s en Nederlandse SS’ers. Uiteindelijk was Oost-Nederland eind april 1945 bevrijd.

Het koste vele levens. Net zoals in Normandië, kent ook Nederland diverse begraafplaatsen waren vele soldaten de laatste rustplek vinden.

De foto hierboven is de begraafplaats ‘Normandy American Cemetery and Memorial’ in Colleville-sur-Mer, Normandië. De foto hieronder betreft de begraafplaats ‘Netherlands American Cementary’ in Margraten, Zuid-Limburg.

Wij hebben beide begraafplaatsen bezocht. De hoeveelheid kruizen geven de cijfers betekenis.

Lees ook: Zuid-Limburg op z’n best

De Duitse capitulatie

Op 5 mei 1945 werd de Duitse opperbevelhebber ontboden door de Canadese generaal Charles Foulkes. De capitulatie was een feit. In hotel ‘De Wereld’ in Wageningen werd in het bijzijn van Prins Bernhard afspraken gemaakt om het einde van de oorlog in Nederland vast te leggen. Hoewel in het grootste deel van Nederland hiermee een einde kwam aan de oorlog, werd Den Haag pas officieel op 8 mei bevrijd en eind mei, begin juni werden de Waddeneilanden bevrijd.

Op het Waddeneiland Texel werd na de capitulatie gevochten door de nazi’s tegen Georgische soldaten en enkele Nederlandse verzetsstrijders. De Georgiërs vochten aanvankelijk met de nazi’s. De meeste van hen werden gevangen genomen aan het oostfront en kregen zij de keuze voorgelegd om te sterven of ingezet te worden als soldaat aan de kant van de nazi’s.  De opstand van Georgiërs wordt ook wel laatste Europese veldslag genoemd. Zij wisten ruim 400 nazi’s om te brengen. Toch wist de commandant Klaus Breitner zijn soldaten in het zuiden van Texel te bereiken. Hierdoor werd het verzet gestopt. Zeker nadat er ook nog eens 600 man versterking kwam van het vaste land was de opstand klaar. Mede hierdoor werd de bekende Texelse vuurtoren vernield.

Op 20 mei 1945 trokken Canadese troepen Texel binnen en zo werd ook hier een einde gemaakt aan de oorlog. Het is een aanrader om op Texel het luchtvaart- en oorlogsmuseum te bezoeken. Daar wordt het verhaal van de Georgiërs verteld. Ook de verhalen van de piloten en bemanning van neergestorte vliegtuigen.

Lees ook: Rondje Texel

De slag om Berlijn en Oost Europa

Terwijl Nederland werd bevrijd, werd er ook hevige strijd geleverd in Berlijn. Na dat vele Duitse steden grotendeels waren gebombardeerd door de Amerikanen en de Britten werd er in april en begin mei de strijd om Berlijn gevoerd. Deze strijd ging tussen de nazi’s en de Sovjet Unie. Het Rode leger rukte op vanuit het oosten. Zo stond het Rode leger in januari 1945 in Warschau en werd Boedapest op 13 februari bevrijd. In maart trokken de Russen Oostenrijk binnen en werd Wenen op 13 april bevrijd. Enkele weken daarna was Berlijn de nieuwe frontstad. Begin mei werd de Sovjet vlag gehesen op de Rijksdag.

Nu dat de muur in Berlijn is verdwenen is de stad weer compleet. Het centrum is een afwisseling van moderne gebouwen en oude straten. Er zijn nog delen van de muur te bezichten. De Rijksdag is te bezoeken.

Lees ook: Berlijn!

De slag om Berlijn werd gewonnen door de Sovjets en bijgestaan door Poolse, Oekraïense en Wit-Russische soldaten. Hoewel Oost Europa was bevrijd van de nazi’s, ontstond daar een nieuwe periode onder Sovjet bewind. Voor vele in Oost- en Noord Oost Europa werd de bevrijding niet als bevrijding gevoeld. Landen zoals Polen en de Baltische landen ruilden van bezetter.

Lees ook: Bezettingsmuseum van Letland en Museum van de opstand – Warschau

Berlijn werd na de oorlog verdeeld tussen de Russen, Amerikanen, Britten en de Fransen. De stad Berlijn lag volledig in Oost-Duitsland wat later bekend zou worden als de D.D.R ofwel de Duitse Democratische Republiek. Een directe verbinding was er eigenlijk niet. Hierdoor werd een luchtbrug geopend. Eind jaren 40 werd er ongeveer 2,3 miljoen ton vracht overbracht via de luchthaven Tempelhof.

Gevangenkampen in Nederland

Tijdens oorlog heeft Nederland drie concentratiekampen gehad, namelijk in Vught, Amersfoort en Westerbork. Daarnaast werden in Nederland ook zogenaamde interneringskampen opgesteld. Van kamp Amersfoort is niet veel meer over. In dit kamp kwamen zeker 450 Nederlanders om, maar ook Sovjet krijgsgevangen. Overblijfsels van dit kamp zijn wel te bezoeken. Zo is er een wachterstoren, een bunker en bezoekerscentrum te bezichtigen.

In kamp Vught zijn ook mensen van diverse nationaliteiten omgebracht. Naast Nederlandse Joden zijn hier ook Belgen en Duitse verraders omgebracht. Dit kamp staat ook bekend om de kindertransporten. Kinderen werden met ouders vanuit Vught overgebracht naar kamp Westerbork. Vervolgens werd het merendeel overbracht naar de vernietigingskamp Sobibor en Auschwitz.

Kamp Westerbork staat vooral bekend als het voorportaal voor vele slachtoffers die naar andere kampen in Duitsland, Polen en Tsjechië werden gebracht.

Kamp Westerbork werd op 12 april bevrijdt door de Canadezen. Het kamp is goed te bezoeken en ligt een mooi gebied.